Haksız fiil diğer kişilere zarar verici nitelikte hukuka aykırı eylemlerdir.Haksız fiil borçlar kanunu 49.maddede düzenlenmiştir. Bu maddeye göre “kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil ile başkasına zarar veren bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
A-Haksız fiilin unsurları:
1-Hareket/Fiil Unsuru:
Bir harekette bulunan ya da yapması gereken bir fiili ihmal eden bir insan davranışı bulunmalıdır.
2-Hukuka aykırılık Unsuru:
Zarar konusu değeri korumak için hukuk düzenin yasaklamış olduğu bir davranışta bulunan kimse hukuka aykırı davranmış olur.
3-Kusur Unsuru:
Kanun kural olarak kişilerin hukuka aykırı eylemlerinden sorumlu tutulmalarını kusur şartına bağlamıştır.Haksız fiile yol açan kişinin davranışındaki sübjektif unsurdur.
Kusurun Türleri:
a-Kast
Hukuka aykırı neticenin fail tarafından öngörülmesi ve istenmesidir.
b-İhmal
Failin hukuka aykırı neticeyi istememekle birlikte bu sonucu önlemek için gerekli dikkat ve özeni göstermemesidir.
Kusurun ispat yükü haksız fiilden zarar gördüğünü iddia eden davacıdadır.
4-Zarar Unsuru:
a.Maddi Zarar:
Zarar verici eyleme maruz kalan şahsın mal varlığında zarar verici eylem sonucu meydana gelen durum ile öncesi arasındaki farktır.
b-Manevi zarar:
Bir şahsın kişilik haklarında iradesi dışında meydana gelen eksilmedir.
5-İlliyet Bağı:
İlliyet bağı mağdurun zararının zarar verici eylemi yapan failin eylemi sonucu oluşmasıdır.Failin eylemi ile zarar arasında sebep -sonuç bağı bulunmalıdır.
İlliyet Bağını kesen nedenler:Mücbir sebep,zarar görenin kusuru ve 3.kişinin kusurudur.
CEZA MAHKEMESİ KARARLARININ HUKUK MAHKEMESİNE ETKİSİ:
Bu konu 6098 sayılı borçlar kanununda düzenlenmiştir:
Madde 74:Hakim,zarar verenin kusurunun olup olmadığı,ayırt etme gücünün bulunup bulunmadığı hakkında karar verirken ceza hukukunun sorumlulukla ilgili hükümleriyle bağlı olmadığı gibi ceza hakimi tarafından verilen beraat kararıyla da bağlı değildir.Kural olarak hukuk hakimi ceza hakimi kararlarıyla bağlı değildir.
Gerekmediği halde tazminat davasında ceza mahkemesi kararının beklenmesi yargılama süresinin uzamasına yol açmakta ve bu nedenle makul yargılama süresi ihlal edilmektedir.Anayasa Mahkemesi bireysel başvurular neticesinde verdiği makul süre ihlali kararlarında bu hususa değinmiştir.AYM B.no:2013/7123,6/2/2014,prg 62-64
Buna karşılık ;maddi olayın tespiti ve failin kimliği,fiilin hukuka aykırılığının tespiti hukuk hakimini bağlar.Ceza davasının zamanaşımı hukuk davasını etkilemektedir.
HAKSIZ FİİLDEN DOĞAN ZARAR VE TAZMİNATIN BELİRLENMESİ:
Maddi zarar iki türlüdür:
A-Fiili Zarar:
Zarar verici fiil nedeniyle mal varlığında meydana gelen aktif azalmadır.
B-İkinci zarar türü yoksun kalınan kardır.Bu fiil olmasaydı mal varlığında meydana gelecek çoğalmayı anlatır.
Vücut bütünlüğünün ihlalinde(yaralanmada)zararın belirlenmesi:
Haksız fiil neticesinde vücut bütünlüğünün zarar görmesi,sağlığın bozulması veya yaralanma şeklinde ortaya çıkmaktadır.Bu duruma ilişkin zarar kalemleri TBK 54.maddede bedensel zararlar özellikle şunlardır diyerek belirtilmiştir:
1-Tedavi giderleri,(muayene,tahlil,teşhis,tedavi,ambulans,ilaç,protez,ulaşım vs)
2-kazanç kaybı
3-Çalışma gücünün azalması veya yitirilmesinden doğan kayıplar
4-Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİ:
TBK m.51/1 uyarınca “durumun gereği ve kusurun ağırlığı “tazminatın kapsamının belirlenmesinde önemli bir unsurdur.
Olayın özellikleri ve kusurun ağırlığı tazminatın belirlenmesinde önemli bir unsurdur.
Bununla birlikte manevi tazminat bir bütündür,bölünemez.Manevi zararın belirlenmesinde temel ölçü kişilik değerlerindeki eksilmenin yani manevi zararın derecesidir.Tazminatın belirlenmesinde olayın tüm özellikleri,kusur durumları ve tarafların ekonomik ve sosyal durumları dikkate alınır.
Yargıtay 4.HD kararında “manevi tazminatın çekilen acı,elem ve ıstırapla orantılı olması gerektiğini”vurgulamıştır.
Borçlar kanunu 47.maddesi hükmüne göre hakimin özel halleri göz önünde tutarak manevi zarar adı altında hak sahibine verilmesine karar vereceği para tutarı adalete ve hakkaniyete uygun olmalıdır.
Örnek Dilekçe:
….. NÖBETÇİ ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİNE
DAVACI : TC:
VEKİLİ : Av.BENGÜ KÖKTEN
ADRES : Ferhatpaşa Mah.Adliye Sokak.Arslan aday apt.Kat:2 D:4 Çatalca/İst
DAVALI :
ADRES :
KONU : Davalı tarafından müvekkile yönelik hakaret ve darp fiili neticesinde oluşan maddi ve manevi zarara istinaden maddi ve manevi tazminat talebimiz hk.
HARCA ESAS DEĞER:Fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalmak üzere şimdilik …TL maddi,…TL manevi tazminat istemimiz
AÇIKLAMALAR:
1-Müvekkilin iş arkadaşı olan davalı..tarihinde iş konusundaki bir anlaşmazlık yüzünden müvekkile hitaben..şeklinde hakaret ve sinkaf içeren sözler sarf etmiş bununla da yetinmeyerek müvekkilin sağ gözüne isabet edecek şekilde birkaç kez yumruk atmaya başlamıştır. Keyfiyet zaten soruşturma dosyasında yer alan görgü şahitlerinin beyanlarıyla da sabit olup müvekkili davalının elinden iş arkadaşları kurtarmış ve müvekkil kan revan içinde ..hastanesine yetiştirilmiştir.
2-Müvekkilin gittiği hastanede acil olarak tedavisi yapılmışsa da daha kapsamlı bir tedavi için ..hastanesine sevki istenmiş,müvekkil basit tıbbi müdahale ile giderilemeyecek şekilde yaralanmış,bu yaralanmadan kalıcı iz oluşmuş,müvekkil uzunca bir süre iş ve güçten yoksun kalmıştır.
3-Hastane ve ulaşım,ilaç ve tedavi giderleri için hayli ödeme yapmak zorunda kalan müvekkilin ödediği kalemlere ait bir kısım fatura ve fişler ektedir.Bununla birlikte uzun süre çalışamayan müvekkilin gözünde oluşan kalıcı hasar nedeniyle de ekonomik geleceği sarsılmış bulunmaktadır.
4-Bu saldırı fail (davalı)tarafından müvekkili yaralamak üzere kasten gerçekleştirilmiştir.Bu saldırı sonucunda müvekkil kalıcı hasar alacak şekilde yaralanmış ve çift görme gibi çok ciddi bir sağlık sorunuyla karşı karşıya kalmıştır.
MADDİ TAZMİNAT TALEBİMİZ HAKKINDA
Müvekkilim bu eylem neticesinde maddi zarara uğramış ve hastane ,tedavi masraflarını karşılamakta zorlanmıştır.Ayrıca olayın gerçekleştiği tarihten bu yana gözündeki sıkıntı artarak devam eden müvekkil dışarıya tek başına çıkamadığı gibi bundan sonraki çalışma hayatı da ortadan kalkmıştır.
Müvekkil çift görme nedeniyle basit işleri dahi yapamamakta olduğundan çalışma hayatı da sona ermiştir.Müvekkilin oluşan kazanç mahrumiyeti -tedavi ve ilaç masrafları dışında-maddi zarar kalemlerini oluşturmaktadır.Müvekkil yaşamı boyunca sakatlığı yüzünden ayrıca gelir kaybına uğrayacaktır.Kişisel bakımında dahi zorlanan müvekkil için bakıcı ücreti de talep etmekteyiz.
Ayrıca tedavi,yol ve ilaç giderlerinin de karşılanmasını talep etmekteyiz.
Bununla birlikte müvekkilin ekonomik geleceği de sarsılmıştır.Müvekkilin çift görme ve benzeri sağlık sorunları ciddi boyutta olup kalıcı zarar oluştuğundan bundan ekonomik geleceğin ortadan kalkması anlamına gelmektedir.
Müvekkil zaten olay tarihi olan ..tarihinden bugüne kadar çalışamadığı için ciddi miktarda bir kazanç kaybına maruz kalmıştır.
TBK m.49 a göre; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiil ile başkasına zarar veren bu zararı gidermekle yükümlüdür.Aynı Kanunun 54.maddesine göre bedensel zararlar şunlardır:
1.Tedavi Giderleri
2.kazanç kaybı
3.Çalışma gücünün azalması ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
4.Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar
Bu kanun kapsamında müvekkilin uğradığı maddi kayıpları talep etmekteyiz.
MANEVİ TAZMİNAT TALEBİMİZ HAKKINDA
Müvekkilim bu haksız eylem neticesinde ciddi anlamda manevi zarara da uğramıştır.Gerek bizzat darp eylemi neticesinde ve gerek bu esnada davalı tarafından sarf edilen hakaret ve küfürler sonucunda psikolojisi bozulan müvekkil ayrıca tedavi süresince de manevi olarak hayli zarar görmüştür.Gözünde meydana gelen kalıcı hasar ve çift görme problemi ,tüm yaşantısı boyunca bir gözünün işlevini yitirmiş olması da müvekkili derin bir elem ve üzüntüye düçar etmiştir.
Türk Borçlar Kanunu 56.maddesine göre;
Hakim bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda olayın özelliklerini göz önünde tutarak zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.
58.maddesine göre:
Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören ,uğradığı manevi zarara karşılık manevi tazminat adı altında bir miktar paranın ödenmesini isteyebilir
Müvekkil bu olay neticesinde bozulan psikolojisi nedeniyle psikolojik tedavi de görmektedir.Buna ilişkin rapor ve belgeler de ektedir.
HUKUKİ SEBEPLER : Borçlar kanunu 49,56,58 vs maddeler
DELİLLER : 1-Davalıya ait soruşturma dosyası
2-Müvekkilin tedavi evrakları,yaptığı masraf ve hastane kayıtları
3-Adli Tıp ,vs bilirkişi incelemesi
4-Müvekkile ait psikiyatri tedavisine ilişkin evraklar
5-Müvekkilin olay günü uğradığı saldırıya ilişkin fotoğraflar
6-Tanıklar(3 adet)
7-tarafların sosyal ve ekonomik durum araştırmaları
8-Resmi kurumlardan istenecek bilgi ve evraklar
Vs delail
SONUÇ VE İSTEK :
1-Davalı tarafından müvekkile karşı uygulanan haksız fiil neticesinde müvekkilde meydana gelen ve vücut bütünlüğüne verilen maddi zarar neticesinde (fazlaya ilişkin haklarımız saklı kalarak)….TL maddi tazminat ile yine olay nedeniyle müvekkilde meydana gelen …..TL manevi zarar nedeniyle toplamda ….TL nin olay tarihi olan ….tarihinden işleyecek faiziyle davalıdan alınarak müvekkile verilmesine,
2-Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygıyla bilvekale talep ederim.
DAVACI VEKİLİ
Av.BENGÜ KÖKTEN
Hak kaybı yaşamamak adına yapılacak bu gibi önemli davalarda konusunda uzman avukattan yardım almanızda fayda vardır. Tüm hukuki iş ve işlemleriniz ile ilgili bilgi ve yardım almak için bizimle her zaman iletişime geçebilirsiniz.